TR71 Bölgesi
81 ile sahip Türkiye Cumhuriyeti’nde geleneksel olarak kullanılan 7 coğrafi bölgeye ek olarak, 22 Eylül 2002 günü yeni bir bölge sınıflandırma yöntemi uygulanmaya başlanmıştır. Türkiye’nin Avrupa Birliğine uyum süreci doğrultusunda, 2002/4720 No’lu kanun gereğince, Devlet Planlama Teşkilatı ve Türkiye İstatistik Enstitüsü ortak çalışmaları sonucunda üç ayrı düzeyde; 12 bölge, 26 alt bölge ve 81 il olmak üzere, “Türkiye İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması” (İBBS) bölgesi oluşturulmuştur.
Bütün istatistiki bölgelerin tanımlanmasında nüfus, coğrafya, bölgesel kalkınma planları, temel istatistiki göstergeler ve illerin sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralaması baz alınmış ve karakteristik olarak benzerlikler bulunan iller bir araya getirilerek yukarıda belirtilen bölgeler meydana yapılandırılmıştır. Bu ayrım bir idari sınıflama olmayıp istatistikî bir bölge ayrımı olarak nitelendirilmiştir. Kalkınma Ajansları da 25 Ocak 2006 tarihinde yayınlanan 5449 sayılı Kanun gereğince Düzey 2 Bölgeleri esas alınarak kurulmuştur. Düzey 2 Bölgelerinin içerisinde yer alan TR71 Bölgesini temsilen 25 Temmuz 2009 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 2009/15236 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile diğer Ajanslar ile birlikte Ahiler Kalkınma Ajansı kurulmuştur. TR71 Bölgesi ise Aksaray, Kırıkkale, Kırşehir, Nevşehir ve Niğde illerini kapsamaktadır.
TR71 Bölgesi, 31.823 km2’lik yüzey alanı ile Türkiye yüzölçümünün % 4,1’ini kaplayan ve 1.611.789 kişilik nüfusu ile Türkiye’nin % 2’lik nüfusunu oluşturan Düzey 2 Bölgesi’dir. Bölge içinde nüfus dağılımında en fazla ağırlıklı nüfus oranına sahip olan iller Aksaray ve Niğde olmakla beraber en düşük nüfus ağırlığı Kırşehir ilinde bulunmaktadır. İlaveten, bölge nüfusunun %35,6’sı kırsal alanda yaşamakta ve bu oran ile Türkiye kırsal nüfus ortalamasının (%22,72) üzerinde yer almaktadır. TR71 Düzey 2 Bölgesi ekonomik ve sosyal açıdan daha gelişmiş illerin ve bölgelerin arasına sıkışmış bir durumda olmasından dolayı Ankara alt bölgesi, Kayseri alt bölgesi ve İstanbul alt bölgesine göç vermektedir. Buna rağmen TÜİK istatistiki verilerine göre TR71 Düzey 2 Bölge nüfusu 2014 yılında 1.510.080’ den 1.508.199’a düşmesine rağmen 2015 yılında bölge içinde ikamet eden kişi sayısı 1.515.228’e yükselmiştir. Bölgeye göç eden nüfusun ulusal düzeyde olduğu gibi ülkemize mülteci olarak gelen Suriyeli vatandaşların etkisi olduğu görülmektedir. Bölgede yaşayan yerel nüfusun göç etmesini engellemek amacıyla bölgenin sosyo-ekonomik açıdan geliştirilmesi ve komşu bölgelerle olan gelişmişlik farkının en aza indirgenmesi gerekmektedir.
Türkiye’de yaratılan gayri safi toplam katma değerin % 1,30’u TR71 Düzey 2 Bölgesi tarafından yaratılmaktadır. Bu oranın % 31’i sanayiden, % 48'i hizmetlerden ve % 20’si tarımdan elde edilmekte olup bölgede en önemli sektör hizmetler sektörü olarak görünmektedir (TÜİK 2019, Ulusal hesaplar). Hizmetler sektörünün yanısıra, Türkiye genelinde 2019 yılında tarımın GSKD’ deki payı %6,4 iken, TR71 Bölgesi’nde %21,6 olarak belirlenmiş ve bölge iktisadi faaliyet kolları açısında tarım sektörü öne çıkmıştır. Tarım ve yaşam kalitesi göstergelerine göre, bölgedeki tarımsal faaliyetlerinde bitkisel üretim ve hayvansal üretim değeri bakımından Aksaray ili ilk sırada yer almaktadır. Yine sanayi sektöründe Aksaray ili ön plana çıkarken, hizmet sektöründe yapılan araştırmalar sonucu Nevşehir hizmet kalitesi bakımından en iyi seviyede olduğu ortaya çıkmıştır. Ulaşım sektöründe ise Kırıkkale’nin Ankara ve Niğde’nin Adana güzergahında olması sebebiyle bu illerimizde ulaşım ağları büyük gelişme göstermişlerdir. Nitekim TR71 Düzey 2 Bölgesi’nde demiryolu il merkezi olarak sadece Kırıkkale ve Niğde il merkezinden geçmektedir.
Türkiye genelinde sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamasında Bölge illeri orta seviyelerde yer almaktadır. Sosyo-ekonomik gelişmişlik endeksine göre Aksaray 51, Kırıkkale 33, Kırşehir 43, Nevşehir 40 ve Niğde 57. sırada yer almaktadır (SEGE 2017, İllerin Sosyoekonomik Gelişmişlik Endeksi). Bölge içi sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralaması incelendiğinde; gelişmişlik endeks değeri 1,147 olan Kırıkkale Merkez ilçesi ilk sırayı alırken gelişmişlik endeks değeri -1,038 olan Niğde İli Çiftlik ilçesinin son sırayı aldığı ve TR71 Düzey 2 Bölgesi kapsamındaki beş merkez ilçenin en üst sıralarda yer aldığı görülmüştür. Eğitim açısından okuryazar nüfus oranının oldukça yüksek olduğu ve Aksaray Üniversitesi’nin yer aldığı Aksaray ili birinci sırada yer alırken, Kırıkkale ili Çelebi ilçesi en alt sırada kendini göstermektedir. Sağlık göstergeleri bakımından fert başına düşen uzman hekim sayısının yüksek olduğu Kırıkkale Merkez ilçesi ilk sırada yer alırken, Kırşehir Merkez ilçesi ikinci, Nevşehir Merkez ilçesi ve Aksaray Merkez ilçesi üçüncü, Niğde Merkez ilçesi dördüncü sırada yer almıştır. Kırıkkale’nin Merkez ilçesinde bulunan Yüksek İhtisas Hastanesinin kapasitesinin yüksek olması Kırıkkale’nin üst sırada yer almasında etkili olmuştur. Ekonomi, eğitim ve sağlık alanlarında bölge içi gelişmişlik farkını en aza indirmek ve var olan ekonomik potansiyelleri gerçekleştirebilmek için Ahiler Kalkınma Ajansı tarafından TR71 Düzey 2 Bölgesi 2014-2023 Bölge Planı oluşturulmuştur.
Bölgeyi Türkiye’nin ve dünyanın diğer ekonomik ve sosyal özelliklerinin dışında, özelikle Kapadokya’yı içinde barındırmasından ve Hacı Bektaş-ı Veli, Ahi Evran-ı Veli, Cacabey, Yunus Emre, Abdallık kültürü gibi kültürel değerlerinden dolayı zengin tabiat ve kültür varlıkları ile bilinmekte ve tanınmaktadır. Ayrıca TR71 Düzey 2 Bölgesi’nde doğa turizmi, termal ve sağlık turizmi, kültür turizmi, balon turizmi, inanç turizmi aktif olarak yapılmaktadır. Mevcut olan turizm çeşitliliği bölgenin kalkınma potansiyelini arttırmaktadır. Geleneksel el sanatları bölgenin sahip olduğu önemli kültürel zenginliklerin sadece bir kısmını oluşturmaktadır. Bölgede toprak kap, halıcılık, dericilik, çömlekçilik, çinicilik, sele sepeti, ebru ve seramikçilik halen esnaf ve sanatkarlar sayesinde varlığını sürdürebilmekte ve yapılan ürünler turistik amaçlarla pazarlanabilmektedir. İlaveten, jeotermal kaynakların zenginliği T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yayınlanan Termal Turizm Master Planı’nında belirtilen öncelikli geliştirilecek termal alanlardan biri olarak Orta Anadolu Termal Turizm Bölgesi’nde TR71 Düzey 2 Bölgesinde Aksaray, Kırşehir, Nevşehir ve Niğde illerinin yer almasını sağlamıştır.
Bölgemizde demografik, sosyo-ekonomik ve sosyo-kültürel gelişmelerin hayata etkin bir biçimde geçirilmesi bölgede var olan zayıf yönler ve tehditler tarafından kısıtlanmaktadır. Bunlardan en önemlileri su kaynaklarının kısıtlılığı, tarımda yüksek maliyet, tarımda ürün deseninin darlığı, Yenilikçiliğin, ARGE çalışmalarının ve üniversite-sanayi işbirliğinin zayıf olması, düşük girişimcilik, turizmde yetersiz sosyal imkanlar, kadınlarda düşük iş gücü katılımı, göç, su kaynaklarının verimsiz kullanımı ve erozyon olarak varlığını göstermektedir.
Mevcut durumda geçmiş yıllara göre yerel kalkınma kapasitesini güçlendirmiş olan TR71 Düzey 2 Bölgesi Ahiler Kalkınma Ajansı’nın oluşturduğu 2014-2023 Bölge Planı ile gelişimine katkı sağlayacak ve Ajans Bölgede değişimi olumsuz yönde tetikleyen faktörlerin bertaraf edilmesinde önemli bir aktör olmaya devam edecektir.
